Malatya, Türkiye’nin doğusunda sıradışı bir şehir. Keşfedilmeyi bekleyen birçok güzelliğe sahip. Şehir, özellikle kayısılarıyla ünlüdür. Ayrıca geleneksel yemekleri de oldukça lezzetlidir. Malatya’da tatmanız gereken yemekler arasında pötürge mantısı, kayısı dolması, mercimek köftesi gibi birçok seçenek bulunmaktadır.
Bunların yanı sıra Malatya’nın kilimleri ve cep boy işlemeleri de oldukça meşhurdur. Bu işlemeler, elle yapılan ve her biri özgün olan desenlerle süslenmiştir. Ayrıca tarihi yapıları da ziyaret etmenizi öneriyoruz. Battalgazi Ulu Camii ve Aslantepe gibi özellikle ilgi çeken yerleri arasında.
Yöresel Tatlar
Malatya, Türkiye’nin en önemli tarım merkezlerinden biridir ve bu sebeple bölgenin yerel yemekleri oldukça zengin ve lezzetlidir. Malatya’ya özgü lezzetlerin bazıları şunlardır:
- Kayısı Pestili: Malatya’nın meşhur kayısılarından yapılan pestil çeşidi hem sağlıklı hem de lezzetlidir. İncecik dilimlenmiş pestiller çay saatlerinin de vazgeçilmezlerindendir.
- Pötürge Mantısı: Kalın hamurun içinde baharatlı kıymalı harcın yer aldığı bu mantı oldukça doyurucudur ve tereyağ sosuyla servis edilir.
- Kayısı Reçeli: Malatya’nın dünyaca ünlü kayısıları, şekerle birlikte kaynatılarak yapılan bu reçel, kahvaltı sofralarının vazgeçilmezidir.
- Tirit: İşkembe, sağan, limon ve baharatlarla yapılan tirit, soğuk kış günlerinde içinizi ısıtacak bir lezzettir.
| Yemek | Malzemeler | Tarif |
|---|---|---|
| Yaprak Şiş | Kuzu şiş, domates, biber, soğan | Mangal veya fırında pişirilir. |
| Beyran Çorbası | Kuzu beyni, pirinç, sarımsak, nane | Beyran çorbası tenceresinde pişirilir ve üzerine kızdırılmış yağ gezdirilir. |
| Oğmaç Çorbası | Un, tereyağı, yoğurt | Tereyağında kavrulan un, yoğurtla birlikte pişirildikten sonra üzerine kırmızıbiberli sos gezdirilir. |
Malatya’nın yöresel tatları arasında kayısıya dayalı yemek ve tatlılar ön plana çıksa da, bölgenin diğer yemekleri ve atıştırmalıkları da mutlaka denemeye değerdir.
Kayısı
Malatya denildiğinde akla gelen ilk şeylerden biri kesinlikle kayısıdır. Malatya’da yetiştirilen kayısılar, ülkemizde ve dünyada meşhurdur. Kayısılar sadece taze yenmekle kalmaz, aynı zamanda çeşitli tatlılar ve yemekler için de kullanılır.
Malatya kayısısı, lif açısından zengin ve antioksidanlarla dolu bir meyvedir. Aynı zamanda potasyum, manganez, demir, fosfor ve A, C ve K vitaminleri açısından da zengindir.
Kayısı, Malatya mutfağında çok kullanılır. Malatya’ya özgü kayısı reçeli, kayısı marmelatı, kayısılı pilav, kayısı suyu, kayısı şekerlemesi, kayısı kompostosu gibi birçok farklı lezzet kayısı kullanılarak yapılır.
Malatya kayısısı ile yapılan tatlara örnek verecek olursak, kayısılı kek, kayısı tatlısı, kayısılı irmik helvası, kayısılı sütlaç gibi lezzetler bulunur. Kayısılar aynı zamanda et yemeklerine de katkıda bulunur. Özellikle kuzu eti ve tavuk yemeklerinde kayısı kullanımı oldukça yaygındır.
Malatya kayısısının kendine özgü lezzeti, tariflerde yer alması, mutfağında sık kullanılması ile Malatya’yı anımsatır.
Kayısı Reçeli
Kayısı reçeli, malatya’nın meşhur lezzetlerinden biridir. İştah açıcı kokusu ve tatlı aroması ile herkesin favori reçeli olmaya adaydır. Kayısı reçeli yapmak oldukça kolaydır ve yapımında sadece birkaç malzeme kullanılır.
- 1 kg kayısı
- 500 gram toz şeker
- 1/2 limon
- Kayısıları yıkayıp, ikiye kesin ve çekirdeklerini çıkarın.
- Tencereye kayısıları dizi dizi yerleştirin.
- Üzerine toz şeker serpin.
- Tencerenin üzerine bir limon suyu sıkın. Bu, reçeli güzel bir kıvama getirecek ve kayısıların rengini koruyacaktır.
- Tencerenin kapağını kapatın ve orta ateşte kaynatın.
- Kaynatırken arada bir karıştırın ve köpüklerini alın.
- Kayısılar iyice yumuşayana kadar yaklaşık 30-45 dakika pişirin. Piştiğinde tencereyi ocaktan alın ve soğumaya bırakın.
- Soğuduktan sonra, reçeli kavanozlara doldurup, kapağını sıkıca kapatın.
- Kayısı reçeliniz artık hazır, afiyet olsun!
Malatya’nın meşhur kayısı reçeli, sadece kahvaltıda değil aynı zamanda tatlı olarak da tüketilebilir. Hem lezzetli hem de besleyici olan bu reçel, birçok besin değeri açısından zengindir.
Kayısı Dolması
Kayısı dolması Malatya’nın meşhur tatlarından biridir. Kayısının lezzeti ile buluşturulan bu yemek için gereken malzemeler kayısı, pirinç, kuş üzümü, ceviz, tuz, karabiber ve su. Kayısıların çekirdekleri çıkarılır ve pirinç ile içi doldurulur. Ardından fırınlanan kayısı dolması servise hazır hale getirilir. Afiyet olsun!
Pötürge Mantısı
Malatya’nın ünlü lezzetlerinden biri de pötürge mantısıdır. Bu mantı, hamurun ince açılması ve kare şeklinde kesilmesiyle yapılır. İç harcı olarak ise genellikle kıyma, soğan, maydanoz ve baharatlar kullanılır. Mantılar önceden haşlanmış suya atılarak pişirilir ve servis edilmeden önce tereyağı, pul biber ve sarımsaklı yoğurtla süslenir. Pötürge mantısı, Malatya’nın en sevilen yöresel yemeklerinden biridir ve mutlaka tadılması gereken lezzetler arasındadır.
Tarihi Yerler
Malatya, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış önemli bir şehirdir. Malatya’ya seyahat edenler, tarihi ve turistik yerleri ziyaret ederek bu zenginliği hissedebilirler. Şehirde bulunan tarihi yapılar arasında Aslantepe, Battalgazi Ulu Camii, ve Elazığ Kapı gibi önemli eserler yer almaktadır. Aslantepe, Hititler döneminden kalma tarihi kalıntıların bulunduğu bir höyük’dür. Battalgazi Ulu Camii ise tarihi silsile içerisinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca tarihi Elazığ Kapı da Malatya’da gezilecek yerler arasındadır.
Malatya, turistik açıdan da oldukça zengin bir şehirdir. Şehir merkezinde bulunan Atatürk Evi Müzesi, termal turizm merkezi olan Kaplıca’da bulunan tarihi hamamlar, Malatya Kalesi ve Günpınar Şelalesi de turistlerin ilgisini çeken yerler arasındadır.
- Aslantepe
- Battalgazi Ulu Camii
- Elazığ Kapı
- Atatürk Evi Müzesi
- Günpınar Şelalesi
- Kaplıca’da bulunan tarihi hamamlar
Aslantepe
Aslantepe, Malatya’nın tarihi ve önemli bir yeridir. M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanan geçmişiyle ilk yerleşim yerlerinden biridir. Birçok medeniyetin izlerini taşıyan Aslantepe’de, Hitit, Urartu, Asur, Pers, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait kalıntılar bulunmaktadır. Ayrıca, 2002 yılında yapılan bir kazıda M.Ö. 8. yüzyıla tarihlenen Aslantepe Höyüğü üzerinde büyük bir saray kompleksi keşfedildi.
Mimari olarak, Aslantepe’deki eski yapılar genel olarak taştan inşa edilmiş ve geniş avlulu evlerdi. Roma döneminde, yapılar mermerle kaplanmış ve dekoratif sütunlarla süslenmiştir. Ayrıca, M.Ö. 5. yüzyılda Persler tarafından yapılan duvarlar da Aslantepe sınırları içinde bulunmaktadır. Bugün Aslantepe’deki arkeolojik kalıntılar, dünyanın en önemli arkeolojik alanlarından biridir.
- Aslantepe, Malatya’nın tarihi bir yeridir.
- Birçok medeniyetin izlerini taşıyan Aslantepe’de, Hitit, Urartu, Asur, Pers, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait kalıntılar bulunmaktadır.
- Mimari olarak, Aslantepe’deki eski yapılar genel olarak taştan inşa edilmiş ve geniş avlulu evlerdi.
- Roma döneminde, yapılar mermerle kaplanmış ve dekoratif sütunlarla süslenmiştir.
- Bugün Aslantepe’deki arkeolojik kalıntılar, dünyanın en önemli arkeolojik alanlarından biridir.
Battalgazi Ulu Camii
Battalgazi Ulu Camii, Malatya’nın tarihi ve simgesel yapılarından biridir. Selçuklu dönemi mimari özelliklerini taşıyan caminin yapımı, 1224 yılında başlamıştır. Cami, zaman içerisinde çeşitli tamirat ve restorasyon çalışmaları geçirmiştir.
Yapı, geniş avlusu ve farklı tarzda işlemeleri ile dikkat çekmektedir. İki iç avlusu bulunan caminin minaresi, üç kattan oluşmaktadır ve Selçuklu mimarisinin görkemli örnekleri arasındadır.
İç mekan ise oldukça ferah ve heybetli bir atmosfer sunmaktadır. Camide, 19.yy dönemine ait birçok hat ve tezhip örnekleri yer almaktadır. Tarihi ve mimari özellikleri ile ziyaretçileri büyüleyen cami, Malatya’da mutlaka görülmesi gereken yerler arasındadır.
Cep Boy İşlemeleri
Malatya’ya özgü cep boy işlemeleri, yöre halkının geleneksel el sanatlarından biridir. Bu işlemeler, genellikle elbiselerin cep kısımlarına yapılan ince nakış detaylarıdır.
- Genellikle ton sur ton renkler kullanılır.
- İpek, pamuk, ve yün iplikleri ile işlenir.
- El işçiliğinin ön plana çıktığı bu işlemelerde, her detay özenle işlenir.
- Yörede özellikle Malatya kilimi gibi diğer el sanatlarına da sıklıkla uygulanan cep boy işlemeleri, yöresel motiflerle süslüdür.
- Hem kadınların hem de erkeklerin yapabildiği bu işlemeler, yöre halkının hayatında önemli bir yere sahiptir.
Cep boy işlemeleri, yerel kültürün bir parçası olarak günümüzde de yaşatılmaya devam etmektedir. Bu işlemeler, özellikle el yapımı giyim ürünlerinin zarif detaylandırılması için tercih edilen bir tasarım yöntemidir.
Malatya Kilimi
Malatya’nın ünlü kilimleri el dokumasıdır ve geleneksel Türk motifleriyle süslenmiştir. Genellikle kırmızı, yeşil ve sarı renkler kullanılır. Kullanım alanları arasında evlerde dekoratif amaçlı olarak kullanımı yaygındır. Ayrıca, ipek iplik kullanılarak yapılan kilimler düğünlerde hediye olarak da verilir.
| Özellikleri | Detayları |
|---|---|
| Malzeme | Yün |
| Renkler | Kırmızı, yeşil, sarı |
| Motifler | Geleneksel Türk motifleri |
| Boyutlar | Genellikle 60×100 cm |
Govsancı İşlemesi
Malatya’nın ünlü el işlemelerinden biri de Govsancı işlemesidir. Bu el işlemesi, yörede özellikle bebekler için kullanılan küçük battaniyelerde ve örtülerde kullanılır. Govsancı işlemesi, el emeği ile yapıldığı için birbirinden farklı ve özgün desenlere sahiptir. Çoğunlukla çift yüzük şeklindeki motifleri içerir.
Govsancı işlemesi sadece bebek örtüleri ve battaniyeler için kullanılmaz, aynı zamanda yastık, masa örtüsü ve dekoratif ürünlerde de tercih edilir. Bu işlemeler, yörede hala yaşatılan geleneksel el sanatları arasında yer almaktadır.
- Govsancı işlemelerinde genellikle pastel tonlar kullanılır.
- Motifler el işi olduğu için her biri farklıdır ve özgündür.
- Govsancı işlemesi, Malatya’nın kültürel mirasında önemli bir yere sahiptir.
